Al lang koesterden wij de wens om eens een rondreis te maken door Israël. Die wens werd in het voorjaar van 2017 vervuld en wij hebben elke dag intens genoten! Het voorjaar is ideaal om rond te reizen: het weer is heerlijk en het landschap ziet er vrolijk uit met de bloeiende bomen, struiken en graslanden. Wij zijn stil geworden van verwondering over de rijkdom van de natuur in Israël. Onze reisleidster, Marjan le Poole en onze gids, Ruth van Wijk, hadden een boeiend programma opgesteld. Bijna elke dag hebben we een mooie wandeling gemaakt in een natuurreservaat, genoten we van een weids uitzicht en bezochten we bijbels-historische plaatsen. Altijd kregen wij bij elk excursiepunt vooraf een korte inleiding over de belangrijkste bezienswaardigheden. Zo werd onze kennis van de geografie, de Bijbelse geschiedenis en van de recente oorlogen in dit beloofde land aangevuld en opgefrist. Mooi dat daarbij vaak uit de Bijbel werd voorgelezen. Alles kwam daardoor in een weids perspectief te staan.
De eerste dagen trokken wij door het noorden van het land, min of meer van west naar oost. We maakten een korte wandeling door de krijtrotsen aan de kust en fietsten langs de zee. Heerlijk, die zeewind en die lage duinen met veel bloeiende planten: witte en roze cyclamen, rode anemonen en helderwitte lelies. Enthousiast waren we toen wij daar onze eerste klipdas zagen! In het Adamit Park genoten wij daarna van een prachtig uitzicht over Galilea vanaf de magnifieke natuurlijk brug, ontstaan door erosie van het kalkgesteente.
Aansluitend brachten wij een kort bezoek aan een holocaust museum in een kibbutz. Na deze trieste ervaringen viel het ons ineens op hoe mooi de bloesem is van een bloeiende vijgenboom. Op onze reis hebben we vaak zulke tegenstellingen ervaren. Zoals in het Gamla en in het Arbel gebergte waar enerzijds dorpen door de Romeinen zijn uitgemoord en anderzijds wij nu genoten hebben van de kleurrijke struiken en van bijzondere vogels, zoals de Vale gier. Het natuurreservaat de Hula vallei bood ons minder dan wij verwachtten. We hebben naast veel muskusratten, slechts een paar Zilverreigers, schildpadden en een enkele Pelikaan gezien. We waren blijkbaar enkele weken te vroeg voor de grote vogeltrek. Daartegenover staat dat wij op onze vroege trektocht konden genieten van de besneeuwde toppen van de Hermon en de bruisende Banias watervallen. Langs het pad naar deze watervallen ontdekten we rode en witte wilde tulpen.
Natuurlijk hebben we Kapernaum en de zee van Tiberias bezocht, inclusief het eten van een Petrus vis. Veel indruk heeft het Gilboa gebergte op ons gemaakt. Het is bosrijk en onze afdaling door het droge dal van een rivier was groots! Zoveel bloemen. Na een korte rit, langs uitbundig bloeiende amandelbomen hebben we die dag aansluitend Beit Sheán bezocht. Deze stad is vaak verwoest en weer opgebouwd. Opgravingen laten zien hoe de stad er in de Romeinse tijd uitzag met zuilengangen, een badhuis en een amfitheater. Prachtige mozaïekvloeren getuigen van grote rijkdom in de Byzantijnse periode.
Ruth, onze gids, heeft ons inzicht gegeven in de opbouw van de verschillende landschappen in Israel. Zij gebruikte daarbij onder andere geologische doorsnedes. Daardoor herkenden wij van west naar oost de afwisseling van kalkgesteenten en vulkanische afzettingen. Zij legde ons ook uit hoe het dal van de Jordaan, met de Dode zee, een dalingsgebied is geworden als gevolg van verschuivingen in de aardkorst langs een grote breukzone.
Toen wij in het dal van de Jordaan zuidwaarts reden liet zij zien hoe de N-Z ligging van het gebergte van Judea ervoor zorgt dat er aan de oostzijde weinig regen valt. Door deze regenschaduw heeft zich daar de woestijn van Judea gevormd. Wij reden door dit witte landschap met steile bergranden en we verbaasden ons over het grote verschil met het groene frisse landschap dat wij de eerste dagen hebben gezien in het noorden (zoals de vlakte van Yizreel, Galilea en Golan).
Wij waren voor het eerst in Israël. Andere leden van de groep waren er al vaker geweest maar genoten opnieuw, vooral van de vele nieuwe excursiepunten en de mooie wandelingen. De groep was maar klein (9 personen) en mede door het actieve programma hebben we elkaar goed leren kennen. Je moest elkaar soms helpen bij een lastige afdaling. Vaak hebben we uitbundig gelachen! Er was een spontane sfeer. Wiens hart zou zich niet openen van verwondering bij het zien van het mooie van Gods schepping? Er zijn dus ook veel persoonlijke gesprekken gevoerd. Onvergetelijk.
Wij arriveerden vrijdags op tijd voor de sabbath in Jeruzalem waardoor we bij de klaagmuur het inluiden van de sabbath hebben meegemaakt. Op zaterdag hebben we veel van de bekende hoogtepunten in het oude Jeruzalem bezocht. Marjan en Ruth gidsten ons vlot. Zij gaven belangrijke achtergrondinformatie. Op leuke terrasjes hebben wij genoten van onze koffie en falafel. De zondag was voor eigen besteding. Wij hebben deelgenomen aan een internationale kerkdienst in de Christ Church en we hebben een wandeling gemaakt in de ludieke woonwijk met de witte molen net buiten de oude stad. ‘s Avonds ontmoetten wij de andere deelnemers weer. Er was veel te bespreken. Wat wij in Jeruzalem zagen herinnerde ons aan het leven van Jezus Christus, Zijn woorden, wonderen en lijden. Wij zagen ‘s avonds hoe in ons hotel op uitbundige wijze een joods orthodoxe bruiloft werd gevierd. Ook dat leverde veel gespreksstof.
Vanuit Jeruzalem hebben we op maandag een excursie gemaakt naar Bethel en Sichem. Deze tocht door het hartland, langs de weg der vaderen, gaf een mooi overzicht van het centrale bergland van Judea. We hebben ons verbaasd over de herkenbaarheid van deze bijbelse plaatsen en herinnerden ons de droom van Jacob, de afgoderij van het gouden kalf dat Jerobeam had laten maken. Indrukwekkend was het uitzicht van de berg Gerizim. Het was niet moeilijk om je voor te stellen hoe het was toen het joodse volk nadat zij de Jordaan waren overgestoken bij Sichem werd toegesproken door Jozua. Hij verkondigde zowel Gods zegen als Gods vloek en spoorde hen aan om te blijven gehoorzamen en hij richtte daar een verbond met hen op. Vanaf de berg zagen we de graftombe van Jozef. We hebben vervolgens de plaats Shilo bezocht waar de tabernakel heeft gestaan. In het bezoekerscentrum zagen we een film die een goed beeld gaf van de dienst in de tabernakel en van alle drukte er omheen. Er zijn ter plekke veel opgravingen gedaan. Informatiepanelen geven een heldere toelichting op de gevonden resten van gebouwen, offerplaatsen en huizen. De meeste stammen uit de Kanaanitische tijd. Het werd ons duidelijk hoe intensief ook vroeger dit landschap door de mensen werd gebruikt. Niet alleen in en rondom de dorpen maar ook in het veld. We hebben terrassen gezien die getuigen van zorgvuldige landbouw in aloude tijden. In de bijbelse tuin hebben wij een replica van de tabernakel op ware grootte gezien. Dat beeld blijft je bij.
Vroeg in de morgen vertrokken wij op dinsdag richting Dode Zee. Ook deze dag hadden we stralend weer zodat we konden genieten van weidse uitzichten. Allereerst brachten we een bezoek aan de grotten van Qumran, waar de Dode zeerollen zijn gevonden. Het bezoekerscentrum, en de film die wij daar zagen, gaven een mooie introductie in het leven van de Essenen en in de geschiedenis van de rollen. In dit gebergte komen veel grotten voor. Via een steil pad zijn wij erlangs geklauterd. Boven ons zagen wij Kraanvogels omhoog cirkelen op de opstijgende warme lucht. Al snel kregen wij een mooi uitzicht over een enorm droog dal, de Jordaan vallei en de laaggelegen Dode zee in de verte. In verband met dreigend onweer was het verboden deze wadi te betreden. We zagen in de verte grote oppervlakten met kassen voor de teelt van groenten etc. Vernuftig aangelegd op plaatsen waar grondwater uit de bergen stroomt. Ruth heeft het ons uitgelegd: in dit gebergte van kalksteen zakt het regenwater in de grond, maakt grotten, en kan over leemlagen afstromen en uittreden. Nadat wij enige tijd in de Dode zee hadden gedobberd reden we naar ons volgende excursiepunt, de bronnen van Engedi en de waterval van David, en daar hebben wij ook weer een prachtige wandeling gemaakt. De plantengroei is daar uitbundig door de overvloed van water. Langs de watervallen komen allerlei varens en mossen voor. Het is een veel gebruikte wandelroute waarvan allerlei mensen genieten: gezinnetjes van orthodoxe joden, moslima’s en wij. Veel klipdassen gezien.
Halverwege de reis naar onze nieuwe overnachting plaats (Arad) maakten wij bij lage zonnestand nog een lange wandeling in het Sedom gebergte. De rivier heeft zich diep ingesneden in de vlakke kalkafzettingen. Wij liepen door een droge rivierbedding (wadi) tussen steile, lichtgrijze wanden waarin je allerlei dunne en dikke kalk- en leemlaagjes kon zien. Soms waren ze pastelkleurig en verknepen tot prachtige vormen. In dit stille, kurkdroge milieu liepen wij nu en dan langs stekelige, paars en geel bloeiende, struiken.
Op onze laatste lange excursiedag trokken wij verder naar het zuiden de Negev woestijn in. Onderweg regelde Ruth even een koffiestop: bij bedoeïenen. In een bontgekleurde bedoeïenentent hebben we zittend op de grond genoten van hun mierzoete koffie en thee. Buiten liepen schattige kinderen, geiten en kippen rond.
Toen we aankwamen op een parkeerplaats in Mitzpe Ramon zagen we al flink wat Steenbokken rondlopen. De erosiekrater van Ramon trekt veel toeristen. In het bezoekerscentrum wordt ook aandacht besteed aan de Israëlische bijdrage aan de ruimte vaart. Er wordt een film getoond van de Israëlische astronaut, die is omgekomen bij de terugkomst van de spaceshuttle naar de aarde. Ook hier kregen wij veel informatie over het ontstaan van het gebied en over de flora en fauna. Vanaf een nabijgelegen hoogtepunt konden we kijken in de enorme laagte en we herkenden enkele grote donkere plekken die getuigen van vulkanisme. We kozen ervoor om daar niet te voet maar per bus naar toe te gaan. Ter plekke zagen we dat door een enorme verhitting de zandsteen was gesmolten en daarna was afgekoeld en harde bruinzwarte zeshoekige zuilen had gevormd. Kleine stukken lagen voor het oprapen.
Er volgde op deze dag nog een prachtige wandeling. We hebben een flinke tocht gemaakt in de kloof van Ein Avdat. We liepen langs bronnen en door een oase met palmbomen. In de spleten van de rotsen nestelen veel duiven. Sommige zijn rijk van kleur. We kunnen ons goed indenken dat David zich in deze streken prima heeft kunnen verbergen voor Saul. Aan het eind van de kloof klommen we via ladders naar het hoogliggende plateau waar onze chauffeur met bus klaarstond.
Tenslotte bezochten we in Sde boker de kibbutz waar Ben Goerion heeft gewoond. We zagen een film over zijn leven en we hebben ons verbaasd over zijn kwaliteiten. Zijn woonhuis is nog net zo ingericht als toen hij er met zijn vrouw woonde. De inrichting is sober en laat zien waar het bij hem echt om te doen was. Toen we wegreden viel en wat regen. Dat was de eerste keer op onze reis, maar de volgende dag, onze laatste, was het weer heerlijk zonnig.
Ook die laatste dag werd goed benut. In Arad bezochten we de expositie “de bron van tranen” van de beeldhouwer Rick Wienecke. In deze expositie wordt een dialoog uitgebeeld tussen de zeven kruiswoorden van Christus en de vragen die door een holocaust slachtoffer worden gesteld. Ms. Dafna Wienecke gaf een inleiding en legde de boodschap uit aan de hand van een film. Iedereen vond dit bezoek erg indringend. Het illustreert het lijden en de grote vragen waarmee joden ook in deze eeuw geconfronteerd zijn. Met Rick en Dafna hopen wij dat de joden door deze expositie tot de opgestane Christus worden geleid. Dan is er hoop, zoals dat uitgebeeld werd in de groeiende en bloeiende olijfbomen aan het eind van de expositie.
Na dit bezoek reden we naar de moderne stad Beer Sheva en stopten we bij een groot oorlogsmonument aan de rand van de stad. Dit monument is opgericht ter nagedachtenis aan de soldaten die zijn gevallen tijdens de zesdaagse oorlog. Het bestaat uit betonnen elementen met veel kogelgaten waar je langs/onder/over en in kunt lopen. Middenin wapperde de vlag van Israel. Na een korte stop nabij de put van Abraham, waar hij met Abimélech een verbond heeft gesloten, hebben we rondgekeken op een bedoeïenen markt.
Tenslotte stapten we weer in onze bus voor de laatste rit: naar het vliegveld in Tel Aviv.
De moraal van dit verhaal is: Het was een leerzame, sublieme reis Israël Idoed.
Met dank aan God.
A Dieu reisgenoten!
Dick en Ineke van der Hoek